Wskaźnik OEE (Overall Equipment Effectiveness) jest jednym z najważniejszych narzędzi w zarządzaniu produkcją, szczególnie w branżach, które opierają swoją działalność na dużej skali produkcji. OEE pozwala na ocenę efektywności maszyn i urządzeń w procesie produkcyjnym, uwzględniając trzy kluczowe czynniki: dostępność, wydajność i jakość. Jego celem jest zidentyfikowanie obszarów, w których można poprawić efektywność operacyjną, a tym samym zwiększyć rentowność firmy.
Czym jest wskaźnik OEE?
Wskaźnik OEE to miara efektywności wykorzystywania maszyn i urządzeń w procesie produkcyjnym. Pokazuje, jaki procent możliwego do uzyskania czasu pracy urządzenia został faktycznie wykorzystany do produkcji wartościowych produktów. To bardzo ważny wskaźnik, który pozwala wskazać obszary do poprawy, takie jak czasy przestojów, spadek wydajności czy problemy z jakością.
OEE oblicza się na podstawie trzech głównych czynników:
- Dostępność (Availability) – wskazuje, jak często maszyna jest dostępna do pracy w stosunku do planowanego czasu produkcji.
- Wydajność (Performance) – pokazuje, jak szybko maszyna pracuje w stosunku do jej maksymalnej wydajności.
- Jakość (Quality) – określa, jaki procent wyprodukowanych produktów spełnia wymagania jakościowe.
Każdy z tych czynników wpływa na końcowy wynik OEE, który jest wyrażany w procentach. Im wyższy wynik, tym bardziej efektywna jest maszyna lub linia produkcyjna.
Jak obliczać wskaźnik OEE?
Aby obliczyć OEE, należy uwzględnić trzy składowe wskaźniki: dostępność, wydajność i jakość. Wzór na OEE wygląda następująco:
OEE = Dostępność × Wydajność × Jakość
Każdy z tych wskaźników oblicza się indywidualnie:
1. Dostępność (Availability)
Dostępność pokazuje, jak dużo czasu maszyna jest rzeczywiście dostępna do pracy, biorąc pod uwagę wszelkie przestoje i awarie. Oblicza się ją według wzoru:
Dostępność = (Czas produkcji rzeczywisty / Czas produkcji planowany) × 100%
Czas produkcji rzeczywisty to czas, w którym maszyna faktycznie pracuje, natomiast czas produkcji planowany to całkowity czas, w którym maszyna powinna była pracować. Jeśli występują przestoje związane z awariami, konserwacją lub innymi czynnikami, dostępność będzie mniejsza.
2. Wydajność (Performance)
Wydajność mierzy, jak efektywnie maszyna pracuje w stosunku do swojej teoretycznej wydajności. Oblicza się ją w następujący sposób:
Wydajność = (Czas produkcji rzeczywisty / Czas produkcji teoretyczny) × 100%
Czas produkcji teoretyczny to czas, w którym maszyna mogłaby pracować przy maksymalnej wydajności, natomiast czas produkcji rzeczywisty to czas, w którym maszyna faktycznie produkuje, uwzględniając przerwy lub zmniejszoną prędkość pracy. Niska wydajność może wynikać z nieoptymalnych ustawień maszyny, zmniejszonej prędkości produkcji czy problemów z personelem.
3. Jakość (Quality)
Jakość mierzy, jaki procent wyprodukowanych produktów spełnia wymagania jakościowe, czyli jest wolnych od wad. Oblicza się ją w sposób następujący:
Jakość = (Liczba produktów dobrych / Liczba produktów wyprodukowanych) × 100%
Liczba produktów dobrych to ilość wyprodukowanych produktów spełniających wymagania jakościowe, a liczba produktów wyprodukowanych to łączna liczba wszystkich produktów, niezależnie od jakości. Niska jakość może wynikać z problemów z materiałami, ustawieniami maszyny czy błędami ludzkimi.
Przykład obliczania OEE:
Załóżmy, że mamy maszynę, której czas produkcji planowany wynosi 1000 minut. W rzeczywistości maszyna była dostępna tylko przez 800 minut z powodu przestojów, co daje nam dostępność na poziomie:
Dostępność = (800 / 1000) × 100% = 80%
Maszyna pracowała z wydajnością 90% w porównaniu do swojej maksymalnej wydajności, co daje nam:
Wydajność = 90%
W ciągu tej produkcji wyprodukowano 1000 sztuk, z czego 950 było dobrymi produktami. Jakość wynosi więc:
Jakość = (950 / 1000) × 100% = 95%
Teraz możemy obliczyć OEE:
OEE = 80% × 90% × 95% = 68,4%
Oznacza to, że efektywność wykorzystania maszyny wynosi 68,4%, co wskazuje na potrzebę poprawy w zakresie dostępności, wydajności lub jakości.
Może cię zainteresować
Jak interpretować wyniki OEE?
Interpretacja wskaźnika OEE zależy od branży i specyfiki produkcji, ale ogólnie można przyjąć następujące zasady:
1. OEE powyżej 85% – Doskonała efektywność
Jeśli OEE wynosi powyżej 85%, oznacza to, że maszyna lub linia produkcyjna działa na bardzo wysokim poziomie efektywności. Wartość ta sugeruje, że dostępność, wydajność i jakość są w normie, a proces produkcyjny jest dobrze zoptymalizowany.
2. OEE między 60% a 85% – Średnia efektywność
Wskaźnik OEE w tym zakresie wskazuje, że proces produkcyjny może wymagać poprawy. Choć maszyna działa w zadowalający sposób, mogą występować pewne straty w dostępności, wydajności lub jakości, które należy zidentyfikować i usunąć.
3. OEE poniżej 60% – Niska efektywność
Wynik OEE poniżej 60% oznacza, że maszyna nie jest wykorzystywana w pełni efektywnie. Może to wskazywać na poważne problemy, takie jak częste przestoje, niska wydajność lub duża liczba wadliwych produktów. W takim przypadku konieczne jest przeprowadzenie dokładnej analizy, aby zidentyfikować i naprawić przyczyny problemów.
Jak poprawić OEE?
Aby poprawić OEE, należy skupić się na trzech kluczowych obszarach:
- Zwiększenie dostępności – redukcja przestojów, szybsze usuwanie awarii i lepsza organizacja konserwacji.
- Poprawa wydajności – optymalizacja ustawień maszyn, zmniejszenie czasu cyklu i poprawa procesów produkcyjnych.
- Poprawa jakości – kontrola jakości, optymalizacja procesów i szkolenie pracowników w zakresie utrzymania jakości.
Podsumowanie
Wskaźnik OEE jest nieocenionym narzędziem w zarządzaniu produkcją, pozwalającym na ocenę efektywności maszyn i urządzeń. Regularne monitorowanie tego wskaźnika pomaga zidentyfikować obszary do poprawy i zwiększyć efektywność całego procesu produkcyjnego. Aby uzyskać optymalne wyniki, należy dbać o wysoką dostępność, wydajność i jakość, co przyczyni się do zwiększenia rentowności firmy i poprawy jej konkurencyjności na rynku.
