Przestoje w produkcji są jednym z głównych źródeł strat w zakładach przemysłowych – zarówno pod względem czasu, jak i kosztów. Niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z dużą fabryką, czy średniej wielkości zakładem, każda nieplanowana przerwa w działaniu maszyn wpływa na efektywność, jakość i terminowość realizacji zamówień. Dlatego kluczowym zadaniem działów produkcji i utrzymania ruchu jest nie tylko identyfikacja i eliminacja przyczyn przestojów, ale także ich skuteczne zarządzanie i prewencja. Jednym z najważniejszych wskaźników, który pozwala na ocenę skuteczności tych działań, jest OEE – czyli całkowita efektywność wyposażenia (Overall Equipment Effectiveness).

Czym są przestoje i jak wpływają na efektywność produkcji?

Przestój produkcyjny to każda sytuacja, w której maszyna, linia produkcyjna lub cały proces nie funkcjonują zgodnie z założonym harmonogramem. Może to być zarówno awaria, brak materiałów, zmiana ustawień, oczekiwanie na operatora, jak i mikroprzestoje – kilkusekundowe zakłócenia, które trudno uchwycić, ale kumulują się w skali dnia czy tygodnia.

Przestoje dzielą się zazwyczaj na planowane (np. konserwacje, przezbrojenia) i nieplanowane (np. usterki, braki kadrowe). Te drugie są najbardziej kosztowne – nie tylko generują straty finansowe, ale też dezorganizują pracę zespołów, opóźniają realizację zamówień i wpływają negatywnie na wskaźniki efektywności, w tym OEE.

Jakie są najczęstsze przyczyny przestojów?

W praktyce przemysłowej przyczyny przestojów bywają różnorodne, ale większość z nich można przypisać do kilku podstawowych kategorii. Oto one:

  • awarie maszyn i urządzeń (brak prewencyjnego serwisu, zużycie komponentów)
  • błędy operatorów lub brak przeszkolenia
  • problemy z dostawami materiałów i komponentów
  • wydłużony czas przezbrojeń lub konfiguracji linii
  • brak standardów pracy lub ich nieprzestrzeganie
  • awarie systemów informatycznych (MES, ERP)
  • słaba organizacja logistyki wewnętrznej

Zidentyfikowanie źródeł problemów to pierwszy krok do ich skutecznego eliminowania. Często okazuje się, że największy wpływ mają pozornie drobne zaniedbania – niedopilnowana konserwacja, niepełna dokumentacja, błędnie zaprogramowany cykl.

Czym jest OEE i dlaczego warto go mierzyć?

Wskaźnik OEE (Overall Equipment Effectiveness) to narzędzie służące do pomiaru efektywności sprzętu produkcyjnego. Łączy trzy kluczowe składowe:

  • Dostępność – mierzy czas, w którym maszyna rzeczywiście pracuje względem zaplanowanego czasu produkcji (uwzględnia przestoje)
  • Wydajność – odnosi się do tempa produkcji względem tempa nominalnego (uwzględnia mikroprzestoje i spadki tempa)
  • Jakość – określa stosunek liczby wyrobów dobrych do wszystkich wyprodukowanych (uwzględnia braki)
CERTOMIQ

Zdobądź certyfikat i rozwijaj swoje kompetencje

Dzięki nam zdobędziesz certyfikat z takich obszarów jak:
Narzędzia Jakości, Normy, wymagania i audyty, Lean, Kompetencje menadżerskie i wielu innych.

Strategie minimalizowania przestojów w produkcji

Aby skutecznie ograniczyć czas przestojów i poprawić wskaźnik OEE, należy wdrożyć szereg działań systemowych – zarówno technicznych, jak i organizacyjnych. Oto najważniejsze z nich:

  1. Prewencyjne utrzymanie ruchu (PM – Preventive Maintenance)
    Zamiast reagować na awarie, lepiej im zapobiegać. Regularna konserwacja, wymiana zużytych elementów i diagnostyka maszyn zmniejszają ryzyko nieplanowanych przestojów.
  2. Wdrożenie systemów MES
    Systemy realizacji produkcji (MES – Manufacturing Execution Systems) pozwalają monitorować w czasie rzeczywistym status maszyn, rejestrować przestoje, identyfikować mikroprzestoje i analizować dane historyczne.
  3. Szkolenie i standaryzacja pracy operatorów
    Dobrze przeszkolony zespół szybciej reaguje na nieprawidłowości i rzadziej popełnia błędy. Warto wdrażać instrukcje stanowiskowe, check-listy i szkolenia cykliczne.
  4. Analiza danych i ciągłe doskonalenie
    Zbieranie danych o przyczynach przestojów umożliwia wdrożenie metodyki TPM (Total Productive Maintenance) czy podejścia Kaizen. Celem jest ciągłe eliminowanie strat.
  5. Wizualizacja wskaźników produkcji
    Tablice Andon, ekrany OEE na hali czy aplikacje mobilne dla zespołów utrzymania ruchu pozwalają na szybką identyfikację i reakcję na zakłócenia.

Rola danych i technologii w zarządzaniu przestojami

Nowoczesne zakłady produkcyjne coraz częściej korzystają z narzędzi Przemysłu 4.0 – czujników IoT, platform chmurowych, analityki predykcyjnej i sztucznej inteligencji. Dzięki nim możliwe jest nie tylko śledzenie rzeczywistego czasu pracy maszyn, ale też przewidywanie awarii na podstawie analizy drgań, temperatury czy cykli pracy.

Integracja danych z różnych systemów (MES, ERP, SCADA) pozwala lepiej planować produkcję, wykrywać wąskie gardła i optymalizować wykorzystanie zasobów. Automatyczne alerty o przekroczeniu zadanych progów mogą natychmiast uruchomić działanie służb utrzymania ruchu.

Może cię zainteresować

Jakie korzyści daje skuteczne zarządzanie przestojami?

Firmy, które wdrażają systemowe podejście do zarządzania przestojami, obserwują nie tylko wzrost OEE, ale też szereg innych pozytywnych efektów:

  • większa stabilność i przewidywalność produkcji
  • ograniczenie kosztów awaryjnych napraw
  • wyższa jakość produktów
  • poprawa satysfakcji klienta dzięki terminowości
  • większe zaangażowanie zespołu w doskonalenie procesów

Podsumowanie – zarządzanie przestojami jako element strategii produkcyjnej

Zarządzanie przestojami w produkcji to nie jednorazowy projekt, lecz stały element strategii rozwoju i doskonalenia zakładu. Skuteczność tego procesu zależy od jakości danych, zaangażowania zespołu, doboru technologii i determinacji w dążeniu do eliminowania marnotrawstwa.

Poprawa OEE nie dzieje się z dnia na dzień – to efekt świadomej pracy nad każdym z trzech jego składników: dostępnością, wydajnością i jakością. Nawet małe usprawnienia wdrażane systematycznie przekładają się na realne oszczędności, większą konkurencyjność i odporność firmy na wahania rynkowe. Warto więc traktować przestoje nie tylko jako problem, ale jako impuls do rozwoju i optymalizacji.